Według Encyklopedii Logopedii echolalie są automatycznie powtarzanymi dźwiękami, wyrazami, a nawet całymi zdaniami. Echolalie są jednym z objawów autyzmu, ale pojawiają się także u dzieci z innymi zaburzeniami komunikacji. Są to zachowania werbalne, które nie służą komunikacji, a co więcej – w niektórych przypadkach mogą ją utrudniać i blokować proces uczenia się.
Istnieje podział echolalii ze względu na ich czas występowania :
- Echolalie bezpośrednie (rozwojowe) – powtórzenie następuje bezpośrednio po usłyszeniu.
- Echolalie pośrednie, odroczone – powtórzenie następuje po pewnym czasie; zostaje odtworzony dłuższy fragment wypowiedzi, np. treść reklam, dialogu czy melodii; wypowiedziana fraza nie ma związku z sytuacją kontekstową dziecka, jego obecnym otoczeniem; mogą występować zarówno rozwojowo (szczególnie, kiedy wypowiedź była naładowana emocjami, przez co lepiej zapamiętana), jak i w zaburzeniach ze spektrum autyzmu.
- Echolalie stereotypowe – polegają na powtarzaniu wybranych przez dziecko słów bez żadnej przyczyny i bez związku z kontekstem sytuacyjnym. Charakterystyczne dla zachowań autystycznych.
Pierwszy typ echolalii (bezpośrednie) może pojawiać się u prawidłowo rozwijających się dzieci, które dopiero uczą się posługiwania językiem – jest to jednak chwilowe, krótkotrwałe. Dłużej obserwuje się je u dzieci z opóźnionym rozwojem mowy, trudnościach w komunikacji (afazja, alalia, dzieci niesłyszące). Dla tej grupy dzieci powtarzanie usłyszanych wypowiedzi staje się techniką przyswajania języka: znaczenia słów oraz jego reguł gramatycznych.
Przykładem może być rozmowa Zosi (opóźniony rozwój mowy, 2,5 roku) z jej mamą:
Z: Gdzie jest tata?
M: Tata śpi.
Z: Tata śpi.
Zosia powtarza usłyszane zdanie. Podczas zabawy z mamą dwukrotnie powtarza zdanie „Tata śpi”, jakby opowiadając o tym, o czym myśli lub nieumiejętność sformułowania pytania „Czy tata śpi?”. Reakcją mamy jest upewnienie Zosi w tym, co mówi i pokazanie jej śpiącego taty.
U autysty występują echolalie stereotypowe. Jak reagować?
W przypadku małych dzieci najlepiej nie reagować wcale; w przypadku dzieci starszych (czteroletnich, pięcioletnich) należy odnieść się do wypowiedzi, wyjaśnić znaczenie lub wykonać proste ćwiczenie z wykorzystaniem powtarzanych słów, tak, aby powtarzane wyrazy zyskały swoją „reprezentację językową” (zob. Cieszyńska: Wczesna diagnoza i terapia zaburzeń autystycznych).
Zachowania echolaliczne mogą występować różnie w zależności od konkretnego dziecka. Należy pamiętać o tym, że nieharmonijny rozwój dziecka przebiega indywidualnie. Terapia logopedyczna pomoże tworzyć nowe struktury językowe, które powinny ograniczać obecność powtórzeń w mowie dziecka.
Należy też obserwować echolalie:
- Są bezpośrednie, a może odroczone?
- Czy się nasilają, a może pojawiają się rzadziej?
- Czy dotyczą powtarzania pytań, twierdzeń, a może rozkazów?
- Czy to zawsze te same frazy, a może zmieniają się?
- Jeśli się zmieniają, to z jaką częstotliwością?
Obserwowanie echolalii może być pomocne w określeniu ich przyczyn oraz może wskazać obszar tych struktur języka, którymi dziecko się jeszcze nie posługuje lub słowa, których dziecko nie rozumie.
Logotorpeda
Zostaw Odpowiedź