Jak powinien przebiegać prawidłowy rozwój mowy mojego dziecka?

Mowa kształtuje się już w okresie prenatalnym, kiedy niemowlę, jeszcze w brzuszku mamy, rozpoznaje jej głos i reaguje na niego. Po narodzinach doświadcza dźwięków otoczenia. Mowa może się rozwinąć jedynie w kontakcie z innymi ludźmi, poprzez słuchanie, rozumienie, powtarzanie i wreszcie – samodzielne nazywanie. Nie u wszystkich dzieci rozwój mowy przebiega jednakowo, jednak można wyznaczyć pewne normy, które powinny być spełniane we właściwym okresie życia dziecka.

• Podczas pierwszego roku życia noworodek porozumiewa się krzykiem i płaczem. W drugim i trzecim miesiącu życia zaczyna głużyć, a więc wydawać dźwięki typu: ga, aga, gha. W szóstym miesiącu życia gaworzy, czyli wymawia ciągi sylabowe: ma-ma, ba-ba, ta-ta; w tym okresie doskonali umiejętność rozumienia, reaguje na ton głosu czy własne imię.
• W pierwszym roku życia wymawia kilka prostych słów odnoszących się do najbliższego otoczenia.
• Między pierwszym a drugim rokiem życia używa prawie wszystkich samogłosek z wyjątkiem ą, ę oraz wymawia niektóre spółgłoski: p, b, m, t, d, n, k, ś, ź, ć, dź, ch. Pozostałe zastępuje innymi. Wypowiada się jednowyrazowo, zniekształcając, skracając wyrazy, np. kwiatek – katek, kaczka – kaka. Pojawiają się wyrazy dźwiękonaśladowcze na nazywające zwierzątka, na przykład koko – kura.
• W drugim roku gwałtownie rozwija się zasób słownictwa: pojawiają się określenia przedmiotów i postaci, nazwy zwierząt, czynności oraz onomatopeje związane z dźwiękami otoczenia. Pod koniec tego okresu dziecko buduje już pierwsze, krótkie zdania dwuwyrazowe: Mama je. Tata pije. Auto jedzie.
• W kolejnych latach dziecko rozwija ilość oraz jakość swojego słownika, formułuje zdania coraz dłuższe, złożone.

Wraz z rozwojem słownika małego dziecka, powiększa się zasób wymawianych głosek. Można zauważyć, że pojawiają się one w określonej kolejności:

• Trzylatek posługuje się głoskami: p, pi, b, bi, m, mi, w, wi, f, fi, t, d, ch, ń, k, g, l, li, ś, ź, ć, dź;
• Czterolatek rozszerza zasób głosek o: s, z, c, dz; mowa jest coraz bardziej zrozumiała;
• Pięciolatek dodatkowo wymawia sz, ż, cz, dż oraz r;
• Sześciolatek konstruuje wypowiedzi poprawne gramatycznie z właściwym artykułowaniem wymienionych głosek;
• Siedmiolatek ma utrwaloną popraną wymowę wszystkich głosek, opanowaną technikę mówienia, formułuje poprawne gramatycznie zdania złożone.

Jeżeli dziecko źle wymawia jakąś głoskę, nie zmuszaj go do powtarzania; lepiej wykorzystaj zdeformowany wyraz w poprawnej formie. W jaki sposób? Oto przykład.
Dziecko mówi: Namajowałem kuję. Rodzic odpowiada: Namalowałeś kurę? Super, bardzo ładnie!
Lepiej dać prawidłowy wzór wymowy, niż zamęczać dziecko powtarzaniem, które utrwali błędną wymowę. Nie należy też karać ani zawstydzać za wadliwą wymowę, gdyż to może mieć negatywny wpływ na samo mówienie. Opóźniony rozwój mowy, błędy w wymowie czy problemy z realizacją głosek są podstawą do konsultacji z logopedą, który zdiagnozuje problem, poprowadzi terapię, a także udzieli porad i wskazówek dotyczących właściwego postępowania terapeutycznego w domu.

Pamiętaj, obserwuj swoje dziecko – masz aktywny wpływ na rozwój jego mowy!

Logotorpeda