Rozwój mowy u dzieci w wieku przedszkolnym to fascynujący i złożony proces, który podlega pewnym normom. To tekst dla rodziców na temat prawidłowego przebiegu rozwoju mowy dziecka w wieku 3-6 lat.
W psychologii rozwój mowy i umiejętności komunikacji, także niewerbalnej, postrzega się łącznie z nabywaniem przez dziecko kompetencji z innych obszarów, np. sprawności całego ciała i precyzji ruchów, rozwoju jedzenia. Dla każdego okresu rozwojowego wyróżnia się tzw. kamienie milowe, czyli umiejętności, które dziecko powinno posiąść w tym okresie.
Etapy rozwoju mowy u dzieci przedszkolnych
Okres przedszkolny (3-6 lat) przypada na fazę opanowania języka, określaną także jako okres swoistej mowy dziecięcej. W literaturze logopedycznej ten okres rozpoczyna się mniej więcej w 3-4 roku życia. Z praktyki gabinetowej wynika, że jest to czas intensywnego doskonalenia umiejętności komunikacyjnych dziecka.
Dziecko 3-letnie
W wieku 3 lat dziecko:
- Tworzy zdania dwu- i trzywyrazowe: rozkazujące, wykrzyknikowe, oznajmujące i pytające
- Uczy się podstaw gramatyki, choć popełnia jeszcze błędy w zakresie fleksji i składni
- Może opuszczać głoski lub sylaby w wyrazach lub przestawiać ich kolejność
- Jego wypowiedzi są już rozumiane przez najbliższe otoczenie
Niekiedy wystarczające są wskazówki dotyczące wspierania rozwoju mowy, instrukcje rozwijające budowanie relacji i propozycje sposobów współpracy z dzieckiem. Innym razem rodzice podejmują decyzję o rozpoczęciu terapii logopedycznej swojego dziecka, ponieważ potrzebują specjalistycznego wsparcia.
Czytaj więcej o trzylatku: Co i jak powinien mówić trzylatek?
Dziecko 4-5 letnie
W tym okresie mowa dziecka jest już prawie ukształtowana. Pojawiają się niewielkie odchylenia od normy, które z czasem zostają wyeliminowane – nazywa się je rozwojowymi wadami wymowy, co oznacza, że z biegiem czasu dziecko rozwijając inne kompetencje (takie jak sprawność języka oraz słuch fonemowy) samodzielnie powinno sobie z nimi poradzić i skorygować je z niewielką pomocą rodziców.
Dziecko w wieku 4-5 lat:
- Tworzy zdania złożone, prawidłowo stosując większość form gramatycznych
- Posiada bogaty słownik czynny i bierny
- Może mieć trudności z wymową niektórych głosek (szczególnie sz, ż, cz, dż, r)
- Opowiada historyjki, zadaje liczne pytania, wyraża swoje potrzeby
Czytaj więcej o czterolatku: Co powinien mówić czterolatek?
Dziecko 6-letnie
Poprawna wymowa wszystkich głosek u dzieci utrwala się w wieku 6 lat. Trudniejsze wyrazy lub połączenia głoskowe mogą nadal sprawiać im trudności, mimo to dziecko jest już pełnoprawnym użytkownikiem języka. Sześciolatek dysponuje uboższym niż dorośli zakresem słownictwa, ale potrafi swobodnie porozumiewać się z innymi ludźmi.
Czytaj więcej o sześciolatku: Kiedy dziecko powinno mówić R?
Czynniki wpływające na rozwój mowy
Logopedia jest interdyscyplinarna, a logopedzi korzystają z narzędzi, jakie dają pedagogika, psychologia, medycyna. W centrum zainteresowania literatury logopedycznej znajduje się pacjent/dziecko z jego problemami. Na rozwój mowy wpływają liczne czynniki, między innymi:
- Prawidłowy słuch – słuch to zmysł mający ogromne znaczenie w rozwoju mowy. Uszkodzenie narządu słuchu negatywnie wpływa na percepcję słuchową dziecka i na jego umiejętności językowe
- Środowisko bogate w bodźce językowe – rozwój mowy w dużym stopniu zależy od otoczenia, rodzice powinni dostarczyć dziecku poprawnych wzorców językowych
- Prawidłowy rozwój aparatu artykulacyjnego
- Ogólny rozwój psychofizyczny dziecka
Kiedy należy skonsultować się z logopedą?
Z uwagi na indywidualny charakter rozwoju mowy, warto zwrócić uwagę na sygnały ostrzegawcze, które mogą wskazywać na potrzebę konsultacji logopedycznej:
- Dziecko 3-letnie: brak zdań prostych, niezrozumiała mowa dla otoczenia
- Dziecko 4-5 letnie: znaczne uproszczenia wyrazów, nieprawidłowa gramatyka, ograniczony zasób słownictwa
- Dziecko 6-letnie: niepoprawna wymowa wielu głosek, trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi
Diagnozę opóźnionego rozwoju mowy stawia logopeda lub neurologopeda, często we współpracy z lekarzami różnych specjalności i psychologiem.
Pamiętajmy, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Podane normy rozwojowe stanowią jedynie wytyczne, a nie sztywne ramy, w które należy wpasować każde dziecko. Najważniejsze jest, aby zapewnić dziecku odpowiednie wsparcie i stymulację, a w razie wątpliwości skonsultować się ze specjalistą.
Dla Logotorpedy,
Karolina Spałek
zdjęcie: dana279, pixabay.com
Zostaw Odpowiedź