Karty Oceny Logopedycznej Dziecka – KOLD. Recenzja testu

Karty Oceny Logopedycznej Dziecka – KOLD to przetestowane przez wielu logopedów narzędzie do diagnozy. Jako jedno z niewielu narzędzi na rynku można nazwać testem: jest standaryzowane, posiada więc określone zasady i warunki przeprowadzania; jest obiektywne, rzetelne, trafne i znormalizowane.

Test bada najważniejsze obszary, które są związane z rozwojem mowy dziecka: rozumienie, nadawanie, reakcje słuchowe, budowę narządów mowy, artykulację, umiejętności pragmatyczno-społeczne. Wśród badań uzupełniających znajdują się: ocena motoryki dużej, umiejętności grafomotorycznych, percepcji wzrokowej, pamięci wzrokowej, koordynacji wzrokowo-ruchowej oraz lateralizacji. Zaletą tego testu jest szeroka rozpiętość wiekowa: nadaje się dla dzieci od 1 miesiąca życia aż do ukończenia 9 roku życia i można badać nim dzieci rozwijające się prawidłowo, jak i te, których rozwój jest zaburzony. Dla każdej z 12 grup wiekowych (wiek niemowlęcy: od 1 m. ż. do 4 m. ż., od 5 m. ż. do 8 m. ż., od 9 m. ż. do 11 m. ż.; wiek poniemowlęcy: od 12 m. ż. do 17 m. ż., od 18 m. ż. do 23 m. ż., od 24 m. ż. do 35 m. ż.; wiek poniemowlęcy: 3 r. ż., 4 r. ż., 5 r. ż., 6 r. ż.; wiek wczesnoszkolny: 7 r. ż., 8-9 r. ż.) przygotowano osobne karty diagnozy, a co z jest tym związane – opracowano osobne normy rozwojowe.

Co zawiera test?
Karty Oceny Logopedycznej Dziecka – KOLD tworzą zestaw, w skład którego wchodzą: podręcznik, instrukcja badania, szczegółowa karta wywiadu, karty profilu, 12 kart badania oraz materiały do badań uzupełniających. Wśród narzędzi diagnostycznych, przeznaczonych do konkretnych typów ćwiczeń, znajdują się: książeczka z materiałem diagnostycznym, historyjka obrazkowa, rozsypanki wyrazowe i zdaniowe, karty z ilustracjami, okulary, zegarek, bransoletka, piórka oraz łyżeczka.

Jak badać Kartami Oceny Logopedycznej Dziecka?
Sposób badania może wydawać się zawiły: wrażenie to wywołuje obszerny podręcznik badania oraz szczegółowa instrukcja jego przeprowadzenia. Podręcznik zawiera opis prowadzonych badań nad standaryzacją testu, opis grup badanych dzieci (żadne ze znanych narzędzi diagnostycznych nie dzieli się tak szczegółowo danymi dotyczącymi powstawania testu!), natomiast instrukcja zawiera opis procedur i przebiegu badania. Zanim logopeda rozpocznie diagnozowanie dzieci testem KOLD, zostanie do tej czynności przygotowany poprzez uczestnictwo w dedykowanym szkoleniu. Autorka, Joanna Gruba, zastrzega, że narzędzia nie można kupić bez uczestnictwa w certyfikowanym szkoleniu; dzięki temu utrzymany jest wysoki poziom użytkowania testu. Samo szkolenie jest ciekawe i warte uczestnictwa, zawiera wiele praktycznych aspektów badania, a prowadzące szkolenie dbają o to, aby każdy logopeda był jak najlepiej przygotowany do badania dzieci KOLD-em.

Ile czasu trwa badanie logopedyczne?
Badanie małych dzieci do 2 roku życia trwa 15 – 20 minut,  natomiast dzieci trzyletnich około 30 minut. System przyznawania punktów jest prosty, bo oparty na systemie zero-jedynkowym: oznacza to, że dziecko albo wykona zadanie prawidłowo i otrzyma punkt, albo nie. Test wymaga równocześnie czujności logopedy, który powinien zwracać uwagę na wszystkie aspekty wykonywania testowych zadań: sposobu wykonania, zaangażowania, poprawności odpowiedzi zgodnie z kluczem w instrukcji.

Jak przebiega badanie testem KOLD?
System ilościowy (czyli zbieranie punktów) pozwala odnieść się do badań normalizacyjnych opracowanych dla każdego z zadań. Przykładem takiego zadania jest badanie reakcji słuchowych czterolatka (C2Z): Postaraj się zapamiętać i powtórzyć słowa: pajac, lala, miś, lew; Jeśli dziecko prawidłowo wykona zadanie, diagnosta wypowiada polecenie do jego drugiej części: Zapamiętaj i powtórz cyfry: 1, 3, 5, 8. Dopiero po wykonaniu tych dwóch prób, czyli po powtórzeniu słów i cyfr w określonej kolejności, można zaliczyć zadanie przyznając jeden punkt. Na uwagę zasługują także zadania wymagające użycia określonej liczby rzeczowników, czasowników, przymiotników, słów i zdań. Przykładem takiego zadania jest badanie nadawania mowy czterolatka (B2Z):  Powiedz mi proszę, co robi się w przedszkolu? Jeśli dziecko powie: „można się bawić, spać, jeść” – to oznacza, że wykonało zadanie zgodnie z obliczonymi normami, według których prawidłowo rozwijające się dziecko wymienia od 2 do 3 czynności wykonywanych w przedszkolu – maluch otrzymuje więc jeden punkt. W przypadku, jeśli wymieni więcej, można stwierdzić, że wykonał to zadanie powyżej poziomu norm obliczonych dla jego grupy rówieśniczej. Jeśli jednak wymieni mniej lub wcale nie wymieni żadnej z czynności, nie otrzymuje punktu.

Po co logopedom normy?
Wielu logopedów określa normy na podstawie własnych obserwacji, na przykład: „jeśli trzylatek mówi, to jest w normie rozwojowej” – takie obserwacje nie określają co, w jaki sposób, ani nawet jak dużo trzylatek powinien mówić. Karty Oceny Logopedycznej Dziecka dają dużo więcej: określają zasób słownictwa i konstrukcje gramatyczne dzieci w poszczególnych grupach wiekowych na podstawie wykonywanych podczas testu zadań. Dotyczy to nie tylko zakresu nadawania mowy, ale także jej rozumienia, artykulacji, reakcji słuchowych, sprawności narządów mowy czy umiejętności pragmatyczno-społecznych. Warto tu zaznaczyć, że do badań uzupełniających Kart Oceny Logopedycznej Dziecka nie opracowano norm; jeśli wyniki badań uzupełniających będą na niskim poziomie, warto zdiagnozować dziecko korzystając z innych narzędzi, które są standaryzowane i obejmują podobny obszar, na przykład Karty Oceny Psychoruchowej Dziecka – KORP.

Co jeszcze wyróżnia Karty Oceny Logopedycznej Dziecka?
Istotnym, bo dającym logopedom dodatkowe kompetencje, jest wykorzystanie zapisu artykulacji w formie slawistycznej, którą logopedzi wykorzystują do zapisu wymowy normatywnej lub IPA – alfabetu o charakterze międzynarodowym, która daje możliwość zapisu rodzaju wady wymowy. Ważne jest również odwoływanie się w diagnozie do medycznej klasyfikacji ICD-10, co pozwoli jej być uniwersalną dla specjalistów w Polsce (wśród których nieustannie panuje chaos terminologiczny) i za granicą.

Czy można stworzyć dobrą diagnozę?
Cieszy fakt, że w oparciu o badanie Kartami Oceny Logopedycznej Dziecka, uzyskując wyniki ilościowe i częściowo jakościowe, logopeda może stworzyć diagnozę wraz z odpowiednim odniesieniem do klasyfikacji ICD-10 i opisać uzyskane wyniki nawiązując do opracowanych norm właściwych danej grupie wiekowej. Stworzona diagnoza będzie zrozumiana i szanowana przez innych specjalistów, ponieważ będzie szczegółowa i analityczna. Taka diagnoza jest doskonałą bazą do stworzenia spójnej terapii. Jej zaplanowanie jest możliwe nie tylko dzięki przejrzystej budowie testu KOLD i przygotowaniu terapeuty. Ułatwią to także plany terapii, które w przyszłości będzie można wygenerować z programie KomKOD; aktualnie w programie dostępne są arkusze badania i karty wywiadu, do którego roczny i bezpłatny dostęp otrzymują właściciele testu KOLD.

Podsumowanie
Czy Karty Oceny Logopedycznej Dziecka są narzędziem doskonałym? Nie. Można się uczepić szczegółów: kart badania o drobnej czcionce, zawiłych procedur samego badania, obszernego podręcznika, z którym należy się zapoznać lub wysokiej ceny samego narzędzia. Autorka testu trzyma jednak poziom – wysoki poziom. Należy jej pogratulować sukcesu i unikatowych rozwiązań, a także wywołania rewolucji na rynku logopedycznym, polegającej na wprowadzeniu nowej jakości w diagnozę logopedyczną.

Logotorpeda

Test KOLD można kupić na stronie wydawnictwa KOMLOGO.